2025 අගෝස්තු මස ශ්‍රී ලංකාවේ ගාල්ල නගරයේ දී, තිරසාරමත් සහ ස්මාර්ට් නගර නවෝත්පාදනට ගත් සැලකිය යුතු පියවරක් ලෙස EDOTCO සේවා සමාගම විසින් යුනෙස්කො ලෝක උරුමයක් ලෙස සැළකෙන ගාලු කොටුවේදී සිය ප්‍රථම රාජ්‍ය – පුද්ගලික පාරිසරික සහයෝගීතා ව්‍යාපෘතිය දියත් කර ඇත. මෙම මුල් පිරීමට ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානය (NBRO), මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය (CEA) සහ ගාලු උරුමය පදනම(Galle Heritage Foundation) එකට එක්ව කටයුතු කරයි.
EDOTCO හි ස්මාර්ට් බහුකාර්ය වීදි ලාම්පු කණුව, ප්‍රදේශයට ගැලපෙන පරිදි තත්‍ය කාලීන වායු ගුණාත්මක දත්ත සපයන උසස් වායු දූෂණ සංවේදකයකින් සමන්විත වේ. මෙම දත්ත මහජන සෞඛ්‍ය, දේශගුණික විපර්යාස සහ දත්ත මත පදනම් වූ නාගරික සැලසුම්කරණයට සහාය වීම සඳහා තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ පුළුල් පාරිසරික සහ තිරසාර ඉලක්ක සඳහා සෘජුවම දායක වේ.
මෙම එළිදැක්වීමේ උත්සයට සහභාගී වූ ප්‍රධානීන් අතර ගාල්ල නගර සභා අමාත්‍ය මනෝජ් විතානගේ මහතා, ගාලු උරුමය පදනමේ අධ්‍යක්ෂක අසංග ධර්මදාස මහතා, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ ජේෂ්ඨ පරිසර නිලධාරී කේ. ජේ. ඉන්ද්‍රසේන මහතා සහ ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානයේ පාරිසරික අධීක්ෂණ කණ්ඩායමේ විද්‍යාඥයන් වන එන්. ඩී. සී. ලක්මාල් මහතා සහ විමුක්ති සුමනසේකර මහතා ද ඇතුළත් වේ.
“EDOTCO හි පිළියම් තිරසාර නවෝත්පාදනයන් (Sustainable Innovations) මත පදනම් වේ.” EDOTCO ශ්‍රී ලංකා කළමනාකරණ අධ්‍යක්ෂ ගයාන් කෝරලගේ මහතා පැවසීය. තවද ” මෙම ස්මාර්ට් කුළුණු, යටිතල වශයෙන් විද්‍යුත් සන්නිවේදනයට සහය වීම පමණක් නොව, ආලෝකකරණය සහ පාරිසරික නිරීක්ෂණ දත්ත අධීක්ෂණය දැවැන්ත මහජන අවශ්‍යතාවයක් සපුරාලයි.
EDOTCO Malaysia සමූහයේ පාලන කටයුතු, අවදානම් සහ අනුකූලතා සමූහ අධ්‍යක්ෂිකා අසාරා අන්නුවර් මහත්මිය පැවසුවේ ” ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් මඟින් මිනිසුන් එකිනෙකා සම්බන්ධ කරනවාට වඩා වැඩි යමක් කළ යුතු බව අප විශ්වාස කරන බව මේ සහයෝගීතාවයෙන් පිළිබිඹු වේ. නිසැකවම මෙම ව්‍යාපෘතිය අපගේ පරිසරය ආරක්ෂා කර ජාතික සංවර්ධනයට අත්වැලක් වන බව නොඅනුමානයි. මෙම නියාමන(Pilot) ව්‍යාපෘතිය ඉහළ බලාපොරොත්තු සහිත ආරම්භයක් වුවද, සැබෑ තිරසාරභාවය රදා පවතින්නේ එහි පරිමාණය තුළයි. අපි ශ්‍රී ලංකාව පුරා මෙවැනි ව්‍යාපෘති කිහිපයක්ම දියත් කිරීමට ඉදිරියේදී බලාපොරොත්තු වන්නෙමු.” යන්නයි.
ගෝලීය වශයෙන් මෙම පාරිසරික සංවේදක වලින් සමන්විත ස්මාර්ට් කුළුණු, දේශගුණික විපර්යාස හා නාගරික යටිතල පහසුකම් සඳහා අන්තර්ගත විය යුතු තීරණාත්මක අංගයක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. දේශගුණික විපර්යාස මඟින් සිදුවන බලපෑම් සඳහා නිසි කාලයේදී දැනුම් දීම් සහ මැදිහත් වීම් සිදු කිරීමට මෙන්ම ප්‍රජාවගේ යහ පැවැත්ම ආරක්ෂා කිරීමට තත්කාලීන දත්ත අත්‍යවශ්‍ය වේ. වෙළඳපල ප්‍රක්ෂේපන වලින් පෙනී යන්නේ මෙම ස්මාර්ට් කුළුණු තාක්ෂණයහි ආයෝජනය 2022 දී ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 10.8 සිට 2030 වන විට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 132 ඉක්මවා යනු ඇති බවයි. එමඟින් මෙවැනි සංවර්ධනයන් සඳහා වැඩි ඉඩකඩක් සමඟම මේ සඳහා ඇති අවශ්‍යතාව වඩාත් වර්ධනය වේ.
මෙම ආරම්භය පදිංචිකරුවන්ට පමණක් නොව ගාල්ල කොටුවට පැමිණෙන සංචාරකයන්ට ද ප්‍රයෝජනවත් වන බව ගාලු උරුමය පදනමේ අධ්‍යක්ෂක අසංග ධර්මදාස මහතා පැවසීය. තවද, වගකීමකින් යුතුව සංචාරක ව්‍යාපාරයට සහයක් ලෙසත් පාරිසරික දැනුවත් භාවයට සහයක් ලෙසත්, නුදුරේදීම වායු ගුණාත්මකතාව පිළිබඳ දත්ත ඕනෑම පුද්ගලයෙක් හට පරිශීලනය කර හැකි අයුරින් ලබා දීමට කටයුතු කරන බවයි.
ජාතික ප්‍රමුඛතා සහ ගෝලීය ඉලක්ක සඳහා සහය වීම.
මෙම ව්‍යාපෘතිය එක්සත් ජාතීන්ගේ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක කිහිපයකටම විශේෂයෙන් SDG 11 (තිරසාර නගර සහ ප්‍රජාවන්) සහ SDG 13 ( දේශගුණික ක්‍රියාකාරකම්) සඳහා සහය වේ. 2030 වන විට හරිතාගාර වායු විමෝචනය 14.5% කින් අඩු කිරීමට සහ විදුලි බල උත්පාදනයේ පුනර්ජනනීය බලශක්තියේ අගය 70% දක්වා වැඩි කිරීමට ඇතුළුව, රට තුළ ජාතික වශයෙන් තීරණාත්මක අධියරයන් කිහිපයක් සඳහා දායක වීමද සිදුවනු ඇත.
මෙමඟින් ගාලු කොටුව වැනි උරුමයන්ගෙන් පොහොසත් නාගරික ප්‍රදේශයන් වල පාරිසරික අධීක්ෂණ ඒකාබද්ධ කිරීමත්, නැණවත්, තිරසාර සංවර්ධනයක් සනිටුහන් කිරීමත් මෙන්ම මෙමඟින් සංස්කෘතික සන්ධිස්ථාන ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය ආරක්ෂණයක් ලැබීමම දූරදර්ශී දැක්මක් ලෙස දැකිය හැක.
අනාගත සහයෝගීතාව සඳහා ආදර්ශයක්
වඩාත් යාවත්කාලීන යටිතල පහසුකම් තුළින් පාරිසරික අභියෝගවලට මුහුණ දීම සඳහා රාජ්‍ය ආයතන සහ පෞද්ගලික අංශයේ ක්‍රීඩකයින් එක්ව කටයුතු කළ හැකි ආකාරය පිළිබඳ මෙම පුරෝගාමී සහයෝගීතාවය හොඳ පූර්වාදර්ශයක් සපයයි.රටපුරා නැණවත්, පවිත්‍රවත් සහ මනා ඔරොත්තු දීමක් ඇති ප්‍රජාවක් ගොඩනැගීමේ අරමුණෙන් ගාල්ලේ දී සිදු කරන ලද මෙම නියමු ප්‍රයන්තය මෙවැනි හවුල්කාරීත්වයන්ගෙන් සිදුකරන ලද පළමු ප්‍රයන්තය වනු ඇති බව EDOTCO සමාගම අපේක්ෂා කරනු ඇත.
ඡායාරූප සටහන
පළමු පේළිය – වම් පස සිට දකුණු පස දක්වා, සමන් කුමාර මහතා ( ගාලු උරුමය පදනම, කේ ජේ ඉන්ද්‍රසේන මහතා ( ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිසර නිලධාරී – මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය ), මොහොම්මද් සුටාන් මුඩෝ මහතා ( වෘත්තීය සෞඛය සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ ප්‍රධානී – EDOTCO සමාගමේ සාමූහික අධ්‍යක්ෂක ) , අසංග උදුල ධර්මදාස මහතා ( අධ්‍යක්ෂ – ගාලු උරුමය පදනම ), මනෝජ් විතානගේ මහතා ( ගාල්ල නගර සභා මන්ත්‍රී ), අසාරා අන්නුවර් මහත්මිය ( සමූහ අධ්‍යක්ෂ – අවදානම් සහ අනුකූලතා පාලන – EDOTCO සමූහ අධ්‍යක්ෂක ), දිමන්ති ජයතිලක මහත්මිය ( ආයතන කටයුතු ප්‍රධානී – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම ), අනුශි චන්දිමා මෙනවිය ( සංවර්ධන නිලධාරී – ගාලු උරුමය පදනම ), ඩබ්ලිව් කේ ඉල්ලෙපෙරුම මහතා ( ස්ථානාධිපති – ගාල්ල කොටුව පොලිස් ඩිපෝව ) එන් ඩී සී ලක්මාල් ( විද්‍යාඥ – ) සුරංග මාරසිංහ ( අධ්‍යක්ෂක ශ්‍රී ලංකා ව්‍යාපාර – EDOTCO), විමුක්ති සුමනසේකර මහතා ( විද්‍යාඥ – NBRO)
දෙවන පෙළ, වම් පස සිට දකුණු පස,
රොෂාන් රණසිංහ මහතා ( ව්‍යාපෘති කළමනාකරු – ගාලු උරුමය පදනම ), රුශේන් වතුතන්තිරි මහතා ( ජ්‍යෙෂ්ඨ මෙහෙයුම් විධායක – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම ), ප්‍රභා පෙරේරා ( ජ්‍යෙෂ්ඨ විශ්ලේෂක – ප්‍රධාන ගිණුම් කළමනාකරු – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම ) , සවනි දිසානායක ( කළමනාකරු – නව ව්‍යාපාර – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම ) , නාලක විජේමාන්න ( ඉංජිනේරු සහ මෙහෙයුම් කළමනාකාරී – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම , සහ රුශිනි ෆොන්සේකා – EDOTCO සේවා ලංකා පුද්ගලික සමාගම)
